فرائد السمطین (کتاب)

کتاب «فرائد السمطین فى فضائل المرتضى و البتول و السبطین و الائمة من ذریتهم علیهم‌السلام» نوشته ابراهیم بن محمد حموینى (۶۴۴-۷۳۰ ق)، در باره فضائل امام على، فاطمه زهرا، امام حسن و امام حسین (علیهم‌السلام) و ائمه دیگر شیعیان است. «سِمط» به معناى رشته مروارید و فرائد السمطین به معناى دو رشته مروارید بى مانند است.

اهمیت کتاب

نویسنده کتاب سنى است اما بیشتر احادیثى که نقل کرده با عقاید شیعیان سازگار و همخوان است و تفاوتى با عقاید شیعیان در زمینه امامان ندارد چنانکه در مقدمه کتاب از امام على(ع) با واژه‌هایى مانند «وصى» و «اسد الله غالب» یاد مى‌کند و ختم ولایت را با نواده صالح آن حضرت، حجت قائم مى‌داند.

در میان مشایخ و اسانید این کتاب، هم دانشمندان سنى و هم عالمان شیعى وجود دارد. از این جمله «شاذان بن جبرئیل قمى» (م. ۶۶۰) عالم شیعه است که نام او حدود ۶۰ مورد تکرار شده و نام شیخ صدوق (م.۳۸۱) در ۳۳ مورد به چشم مى‌خورد.

کتاب فرائد السمطین در دسترس دانشمندان شیعه کمتر وجود داشته و از آرزوهاى علامه امینى دستیابى به نسخه اى از این کتاب بوده است. علامه مجلسى به طور محدود از آن نقل مى‌کند. و بحرانى به این کتاب عنایت داشته است. از دانشمندان اهل سنت زرندى حنفى از آن براى تألیف کتاب «نظم درر السمطین» بهره برده است.

ساختار کتاب

در سمط اول این کتاب، به فضائل امام على(ع) و در سمط دوم به فضائل عترت پیامبر(ص) پرداخته شده که علاوه بر امیرالمومنین(ع) شامل فاطمه زهرا(س)، حسنین(علیهماالسلام) و ائمه دیگر تا حضرت مهدى(ع) است.

البته مؤلف از امام سوم به بعد تنها در باره امام رضا و امام زمان مطالبى دارد و در باره دیگر ائمه به ذکر احادیثى کلى، بسنده کرده است. مجموع روایت هاى نقل شده در این کتاب ۵۹۴ مورد است.

محتواى کتاب

محتواى کتاب بیشتر احادیثى است که در کتب شیعیان نیز یافت مى شود. جلد اول اختصاص به بیان فضائل امام على(ع) در زبان رسول خدا(ص) دارد. در جلد دوم پس از نقل آیاتى که در شأن اهل بیت نازل شده به احادیثى که راجع به فاطمه زهرا و حسنین(علیهم‌السلام) است مى‌پردازد. روایات نقل شده در سمط دوم بیشتر سمت و سوى شیعى دارد و از کتابها و دانشمندان شیعى در نقل این احادیث بهره برده است.

مؤلف در عین حال روایتى در باره عدم اسلام ابوطالب آورده و در باره خلفا احادیثى نقل کرده که از آن جمله تمجید رسول خدا(ص) از عده اى از صحابه بزرگ بخصوص سه خلیفه اول است.

نویسنده تنها احادیث را نقل مى‌کند اما هیچ نقدى بر آنها وارد نمى‌کند. شیوه مؤلف مسندگونه و نقل با سلسله اسناد و بیان جزئیات ریز روایات است، حتى زمان و مکان استماع و یا قرائت حدیث را نیز باز گفته است.

منابع

• ویکی نور